DİŞ TEDAVİLERİNDE ÇEKİLEN RÖNTGENLER ZARARLI MI?
Diş tedavileri sırasında sıklıkla röntgen çekmek gereği duyulmaktadır. Fakat bu işlem sırasında aldığınız radyasyon vücudumuza zararlı değil midir? Önce x-ışınlarının ne olduğuna ve ne amaçlı kullanıldığına bakalım. X-ışınları, tıpkı ışık gibi, elektromanyetik radyasyonun bir şeklidir, sadece çok daha kısa dalga boylarına sahip olmaları dışında. X-ışınları, temel olarak, endişe uyandıran vücut dokularına nüfuz edebildikleri anlamına gelen "iyonize edici" bir radyasyon biçimidir. Ancak onları önemli teşhis araçları yapanda sadece bu özellikleridir. Farklı derecelerde gölgelere neden olan kemik ve dişler gibi sert dokulara göre deri ve diş eti gibi yumuşak dokulara çok daha kolay nüfuz edebilirler. Gölgeler film veya dijital alıcılar üzerinde yakalanabilir ve radyografiler (x-ışını resimleri) olarak adlandırılabilir. Günümüzün röntgen cihazları ve görüntüleme teknikleri çok hassas olduğundan, teşhis için gerekli olan radyasyon miktarı, her gün arka plan ışığından aldığımızla kıyaslandığında neredeyse göz ardı edilebilir durumdadır.
Önce biraz bilim: Radyasyonun biyolojik etkilerini incelemekle ünlü Dr. Rolf Sievert'in adını taşıyan bir millisievert (mSv), farklı x-ışını kaynaklarından gelen dozların karşılaştırılmasına imkân veren ölçüm birimidir. Bu ölçümü, her bir x-ışınına maruz kalmanın güvenlik faktörünü hesaplamanın bir yolu olan etkili doz (E) olarak adlandırdığımız değerin belirlenmesine yardımcı olmak için kullanırız. Yıllık bazda doğal x ışınına maruz kalmamızın değerinin 2 ile 4,5 olduğunu ve sık uçak seyahati yapanlarda bu değerin daha fazla olduğunu bilmemizden dolayı, dişsel işlemlerde aldığınız radyasyon değerlerini karşılaştırma yapmak olasıdır.
Diş radyografileri tamamen güvenlidir; ortalama tek dijital periapikal film (tek veya birkaç dişin röntgeni), 1 mikro-düzey (µSv) yani bir mSv'nin binde birine eşittir. Dört bitewing- ısırma radyografisinde, geleneksel olarak çürükler için arka dişleri görüntülemek için kullanılır (ısırdığınız küçük tırnaklar ısırık kanatları olarak adlandırılır), maruz kalma 4 µSv'dir. X-ışını cihazları sadece gerekli yapıların görüntülerini alır, bu yüzden diğer dokulara x-ışınlarının dağılması çok azdır. Diş hekiminiz, vücudunuzun geri kalan kısmını korumak için kurşun önlük giymenizi sağlayabilir.
“D” hız filmi kullanılarak 18-20 radyografi ile tüm dişlerin görüntülenmesi yaklaşık 85 µSv'ye eşittir. Diş görüntülemede altın standart olarak kabul edilen “D” hız filmi, dişleri “en yüksek” radyasyon dozuna maruz bırakmaktadır. Bununla birlikte, “D” hız filmi kullanılarak çekilen radyografiler sadece yedi ila on gün arasındaki sürede aldığınız doğal arka plan radyasyonuna eşittir. Bugün, tam seri film alan çoğu diş hekimi “F” hızlı film veya dijital alıcı kullanıyor. Bu reseptörler artık “D” hız filminin kalitesine eşittir ve x-ışınlarına karşı çok daha hassastır, böylece pozlamayı % 80'e kadar azaltır. Bu, “F” hız filmi ile çekilen tam seri radyografi veya dijital alıcılar ile sadece yarım günlük doğal arka plan radyasyonu aldığınız anlamına gelir.
Radyografilere ne sıklıkla ihtiyaç duyulduğu, kişisel sağlık ihtiyaçlarınıza göre değişir. Diş hekiminiz, tedavi geçmişinizi gözden geçirecek, ağız ve dişlerinizi inceleyecek, daha sonra radyografiye ve hangi türüne ihtiyacınız olup olmadığına karar verecektir. Yeni hastalar için, tüm dişlerin görüntüsünü tek bir filmde gösteren panoromik röntgen alınır. Adından da anlaşılacağı gibi, baş, boyun, sinüsler, çene kemikleri, dişler ve daha fazlasının panoramik bir tarama görüntüsünü verir. Tüm bu yapıların genel sağlık durumunun belirlenmesine olanak sağlar, diş çürüğü, diş eti problemleri, kistler, kanserler gibi ağız içerisinde klinik muayene ile
Genel ağız sağlığı ve diş durumu hakkında bilgilere sahip olduktan sonra, daha detaylı görüntüler için periapikal ve bitewing yani ısırma olarak adlandırılan dişlerin daha küçük radyografileri alınabilir. Standart bir teknikle çekilen bu rutin resimler diş hekiminize diş çürüğü ve periodontal (diş eti) hastalık (kemik kaybıyla sonuçlanan) hakkında çok sayıda bilgi verir, hepsi son derecede küçük radyasyonla çok detaylı bir şekilde görüntülenmiştir.
Diş hekiminiz uygulanacak tedavilerin planını yaptıktan sonra tedavi sırasında ve takip sürelerinde de sizden radyografiler alabilir. Örneğin kök ucu iltihaplı bir dişin kanal tedavisi sonrası iyileşmesinin takibinde veya büyük bir kist operasyonu sonrası durumu değerlendirmek için belirli periyotlarla radyografiler alınır.
Endişelerinizi doğrudan diş hekiminiz ile görüşmelisiniz, bu sorulara doğrudan cevap verildiğinde kendinizi daha iyi hissedeceksiniz.