AMALGAM DOLGULAR GÜVENLİ Mİ?
Diş hekimlerinin klinikte en çok karşılaştığı sorulardan biri hastanın dişlerinde var olan eski amalgam dolguların değiştirilip değiştirilmemesi gerektiğidir. Gümüş dolgular cıva içerdiğinden dolayı ve de civanın toksik olması hastalarımızı bu konuda endişelendirmektedir. Öncelikle şunu belirtmek gerekir ki bugün yüz milyonlarca insanın dişinde (diş hekimleri de dâhil) amalgam olarak adlandırılan gümüş dolgular vardır. Dolgu amaçlı kullanılan amalgam 150 yıldan daha uzun süredir kullanılmaktadır ve güvenliği ile ilgili endişeler zaman zaman ortaya çıkmaktadır. ABD Gıda ve İlaç Dairesi’ne göre dental amalgamın başlangıç materyalinin yaklaşın yüzde 50’si cıvadır. Dental amalgamda sıvı cıva, gümüş tozu, kalay, bakır ve diğer metallerle ile karıştırılır ve macun kıvamında bir alaşım oluşur. Cıva, stabil ve biyouyumlu (canlı dokular için uygun) olan katı intermetalik bir bileşik oluşturmak için bu tozlarla tepkimeye girer.
Tüm cıvalar aynı değildir
Cıva, yerkabuğunda doğal olarak oluşmakta ve endüstriyel bir yan ürün olarak çevreye karışmaktadır. Su, hava ve yiyecekler yoluyla cıvaya maruz kalmaktayız ama düşük düzeylerde sebep olduğu olumsuz etkileri bilinmemektedir. Ayrıca cıvanın tüm formları canlı dokular için aynı derecede zararlı değildir. Parlak bir sıvı metal olan elemental cıva, gümüş dolguların yapımında kullanılan türdür. Fakat amalgam sertleştikten sonra dolguda elemental cıva yoktur ve toksik değildir. Bu durum oldukça toksik olan sodyum metali ile klorinin (bu da toksindir) tepkimeye girip sodyum kloridi yani yaşam için önemli yemek tuzunu oluşturmasına benzemektedir. Elementin en tehlikeli formu, cıvanın organik molekülerle birleştiğinde oluşan bileşiği metil cıvadır. Bu maddenin vücutta depolanma olasılığı daha yüksektir ve zamanla birikir. Sıvı besin zinciri ile taşınır ve bazı büyük balıklarda konsantrasyonu fazladır. Bu durum küçük çocuklar ve gebe kadınların neden bazı balık türlerini sınırlı tüketmesinin açıklamasıdır. Bu tehlike potansiyeli olan bileşik dental amalgamlarda yoktur.
Gümüş dolgular halen popülerdir
Modern dolgu maddeleri (kompozitler gibi) cıva içermezler ve diş rengindedirler. Peki, elimizde böyle estetik maddeler varken neden halen metal renkli, estetik durmayan amalgam dolguları kullanıyoruz. Estetiğin çok sorun olmadığı arka grup dişlerde diş hekimleri amalgamın sunduğu bazı avantajlardan dolayı bu materyali tercih etmektedir. Dental amalgam en ucuz dolgu malzemesidir, çalışması kolaydır ve diğer tüm dolgu maddelerinden daha uzun ömürlüdür. Hızlı sertleşir ve diş eti seviyesinin altındaki dolgularda kuruluk sağlamada önemli bir avantajdır. Daha kısa sürede işlem gerçekleştirilir. Çiğneme kuvvetinin fazla olduğu molar dişlerde bu kuvvetlere dayanımları çok iyidir. Amalgamdan açığa çıkan cıvanın çoğunluğu dolgunun yerleştirilmesi ve çıkarılması sırasında gerçekleşir. Geçmişte dolgunun yapılması sırasında dolgudan cıvanın hiç salınmadığı düşünülüyordu. Amalgam dolgusundan salınan ölçüm miktarı tekniklerindeki gelişmeler eser miktarda cıva buharının salındığını ortaya koymuştur. Bu çok az miktar endişe uyandırmaz çünkü bu miktar bizim solunum, yeme, içme veya bazı mesleklerde çalışmadan aldığımız cıvadan daha düşük bir değerdir. 2008 yılındaki bir çalışmaya göre tüm dişlerde amalgam dolgu olsa bile salınan cıva miktarı Dünya Sağlık Örgütü’nün hastalık oluşturması için bildirdiği değerden çok düşüktür. Özellikle balıklardan, ama aynı zamanda bazı sebzelerde, ekmekten ve içeceklerden aldığımız değer 8-40 kat daha fazladır. Avrupa Parlamentosu dental amalgamların kullanımını 2030 yılına kadar kademeli olarak azalacağını kararlaştırmıştır fakat buradaki ana sebep sağlık endişeleri değil, dişsel atıklar yoluyla çevrenin cıva ile kontamine olmasıdır.
Kullanımı onaylıdır
Bugüne kadar amalgam dolgunun sağlık üzerine etkileri konusunda birçok çalışma yapılmıştır. Bunların hiçbirinde dental amalgam ve sağlık problemleri arasında bağlantı bulunmamıştır. Artı olarak dental amalgam dolgu maddesi olarak çok fazla test edilmiştir; daha yeni dolgu maddelerinin güvenliğinden daha fazla bilgi bilinmektedir. Geniş kapsamlı bir literatür derlemesinden sonra Amerikan Diş Hekimliği Birliği ‘bilimsel kanıtların amalgamın diş hastaları için değerli, geçerli ve güvenli bir seçenek’ olduğunu yeniden onaylamıştır. Bu doğru olmasaydı biz amalgamı kullanmıyor olacaktık. Amalgamın güvenli olduğunu bildiren diğer dernekler; Amerika Pediatri Akademisi, Amerika Gıda ve İlaç Dairesi, Dünya Sağlık Örgütü ve Amerika Hastalıkları Kontrol Etme ve Önleme Merkezi’dir.
Özet
Önleyici bir tedbir olarak gümüş dolguların uzaklaştırılması gerekliliği ile ilgili herhangi bir tıbbi neden yoktur. Diğer yandan amalgam dolgularının çıkarılması sırasında daha fazla cıvaya maruz kalınmaktadır. Çünkü amalgam dolguların sökümünde cıva buharları salınır ve bu ince partiküller yutulabilir. İlave olarak söküm esnasında dişinizden sağlıklı dokular da uzaklaştırılabilir ve madde kaybı oluşabilir. Bu yüzden gümüş dolgularınız bozulmamışsa, alerjik reaksiyon gibi yan etkiler oluşturmuyorsa ve dolgu altında çürük gelişmemişse amalgam dolgularınızı bu şekilde bırakmak daha uygundur.
*Bu yazı www.deardoctor.com adresinden çevrilmiştir.